Najczęstsze błędy w badaniach społecznych

Najczęstsze błędy w badaniach społecznych

Jak w każdej branży, tak w dziedzinie badań społecznych błędów nie da się uniknąć, ale mając ich świadomość, można maksymalnie ograniczyć ich oddziaływanie. Do jednych z najpopularniejszych zagrożeń, jakie czekają na badacza należą: błąd doboru próby, błąd braku odpowiedzi, błąd czasu pomiaru oraz błąd ekologiczny rozumowania i indywidualizmu.

Jako że proces realizacji badania rozpoczyna się mniej więcej w okolicach określenia próby, zaczniemy od błędu doboru. Polega on na niepoprawnym zdefiniowaniu populacji, a także wiąże się
z korzystaniem z nieaktualnego lub niekompletnego operatu losowania (brak w wykazie wszystkich jednostek populacji).

Następnie, kiedy już mamy przygotowany kwestionariusz i wiemy gdzie się udać, kolejnym zagrożeniem dla projektu jest błąd braku danych, który jest efektem nieudzielenia przez ankietowanego czy rozmówcę odpowiedzi na zadane pytanie. W niektórych przypadkach błąd ten można zniwelować poprzez różne zabiegi statystyczne, o których powiemy przy okazji kolejnego wpisu.

Interesującym jest także błąd czasu pomiaru. Polega on na tym, iż czasami w trakcie prowadzenia pomiaru dochodzi do pewnego, zwykle dramatycznego zdarzenia, które w istotny sposób wpływa na wiarygodność otrzymanych danych. Przykładem mógłby być sondaż zaufania do linii lotniczych i skłonności do podróżowania tym środkiem komunikacji, w którego trakcie zostałoby nagłośnionych kilka katastrof lotniczych. Wyniki tego badania byłyby wtedy prawdopodobnie obciążone omawianym błędem, gdyż część respondentów – potencjalnych klientów linii lotniczych, na wieść o katastrofach zmieniłoby  swoje preferencje komunikacyjne lub wykazałoby się niespotykaną dotąd ostrożnością w podejmowaniu decyzji o locie.

Dwa pozostałe wymienione błędy występują na etapie wnioskowania z otrzymanych danych. Błąd ekologiczny rozumowania wiąże się z tym, iż na podstawie obserwacji grupy osób, wnioski zebrane na jej temat zostają odniesione do każdej jednostki wchodzącej w skład tej grupy. Z kolei błąd indywidualizmu zachodzi wtedy, gdy wnioski dotyczące postaw badanych zostają odniesione do całych zbiorowości, z których pochodzą.